De Stichting van de Arbeid (StvdA) heeft met het rapport “Aanbevelingen over de reiskostenvergoeding” een belangrijke bijdrage geleverd aan de discussie over eerlijke en effectieve vergoedingen voor woon-werkverkeer in Nederland. De publicatie bespreekt de achtergronden, analyseert de huidige situatie en formuleert heldere aanbevelingen voor zowel de overheid als decentrale cao-partijen. Centraal staat het belang van maatwerk, fiscale stimulering, en het bieden van een rechtvaardige vergoeding zonder direct over te gaan op een wettelijke verplichting.
Werkend2040 juicht initiatieven toe die bijdragen aan duurzame arbeidsrelaties, vergroten van arbeidsparticipatie en inclusieve vergoedingsstructuren. Tegelijkertijd plaatsen we enkele kanttekeningen bij het gebrek aan urgentie ten aanzien van kwetsbare groepen en de geringe aandacht voor gedragsverandering en technologie in het faciliteren van reiskostenbeleid.
Maatwerk en decentralisatie: een terechte keuze
De Stichting benadrukt terecht dat het opleggen van een uniforme wettelijke minimumvergoeding geen recht doet aan de diversiteit van sectoren, functies en mobiliteitsbehoeften. Werkend2040 sluit zich aan bij deze visie. De praktijk leert dat maatwerk het draagvlak vergroot en werkelijke behoeften beter bedient. Zoals de Stichting stelt: “Een one-size-fits-all-aanpak werkt niet.”
Toch ontstaat spanning wanneer dit maatwerk in praktijk leidt tot uitsluiting van bepaalde werknemers, zoals medewerkers met een lager inkomen of beperkte ov-bereikbaarheid. Het advies benoemt deze groep wel, maar blijft steken in een morele oproep zonder handvatten voor gedragsverandering of monitoring van effecten. Hier mist volgens ons de vertaalslag naar modern leiderschap: het actief inzetten van data, feedbackloops en adaptieve vergoedingsmodellen.
Knelpunten: waar beleid schuurt met praktijk
Werkend2040 herkent uit onderzoek en ervaring dat veel cao-afspraken verouderd zijn of niet afgestemd op de hybride werkelijkheid van werk anno nu. Dat bijvoorbeeld in de cao Ziekenhuizen de reiskostenvergoeding slechts €0,16 per kilometer bedraagt (waar de fiscale ruimte €0,23 is), laat zien dat sectoren achterlopen.
De oproep van de Stichting om gebruik te maken van cafetariaregelingen is waardevol. Toch blijkt uit praktijkonderzoek van adviesbureau Vlirdens dat de implementatie vaak strandt op onbekendheid of beperkte HR-capaciteit. Dit vraagt om leiderschap vanuit de top. De werkgever dient hier niet alleen te faciliteren, maar actief te stimuleren.
Ook is de huidige fiscale context complex. De Stichting noemt het terecht “onlogisch” dat bijvoorbeeld parkeerkosten bij P+R niet onbelast vergoed mogen worden, terwijl dit juist een duurzame overstap kan stimuleren. Hier raakt het rapport een gevoelige snaar: het fiscale stelsel is niet altijd toekomstbestendig en kan gedragsverandering zelfs ontmoedigen.
Duurzaamheid en inclusie: impliciete thema’s die expliciet mogen worden
Hoewel verduurzaming buiten de scope van dit advies is gehouden, pleit Werkend2040 ervoor dit juist wél structureel mee te nemen in cao- en organisatiebeleid. Het onderscheid tussen werknemers die bewust kiezen voor ov of fiets, versus zij die afhankelijk zijn van de auto, is van groot belang in het realiseren van een rechtvaardige transitie naar duurzame mobiliteit. Werkend2040 wijst erop dat organisaties die ov-vergoedingen combineren met leasefiets-regelingen en elektrische deelmobiliteit een grotere aantrekkingskracht uitoefenen op jonge professionals én bijdragen aan hun MVO-doelstellingen.
Het advies van de Stichting benoemt bovendien de beperkte toegang tot fietsvergoedingen en de complexiteit rondom bijtelling van deelfietsen. Werkend2040 ziet dit als een gemiste kans in veel cao’s. De praktijk laat zien dat het aanbieden van renteloze leningen voor e-bikes niet alleen duurzame mobiliteit stimuleert, maar ook ziekteverzuim verlaagt.
Leiderschap en technologie kunnen het verschil maken
In het artikel ontbreekt aandacht voor digitale ondersteuning. Declaratiesystemen, apps voor mobiliteitskeuzes, en AI-gestuurde mobiliteitsbudgetten kunnen werknemers ondersteunen in het maken van verantwoorde keuzes. Organisaties experimenteren succesvol met mobiliteitsdashboards die inzicht geven in reisgedrag, CO₂-uitstoot en vergoedingen. Zulke tools verlagen administratiedruk en verhogen compliance, precies de zorgen die het rapport benoemt bij variabele vergoedingen en hybride werk.
Ook in leiderschap ligt een kans. Werkgevers moeten de rol van “werkplekregisseur” serieuzer nemen: niet enkel faciliteren, maar sturen op gedrag, sociale rechtvaardigheid en inzetbaarheid. Het advies mist een duidelijke oproep om dit type leiderschap te ontwikkelen of te stimuleren.
Kans om inclusie, duurzaamheid en werkgeluk te versterken
Werkend2040 onderschrijft de hoofdconclusie van de Stichting: maatwerk in reiskostenvergoeding is essentieel, een wettelijke verplichting is slechts een schijnoplossing. Tegelijkertijd missen wij urgentie op drie gebieden:
- Kwetsbare groepen: het ontbreken van vergoeding raakt vooral werknemers met een lager inkomen. Hier is meer nodig dan een morele oproep.
- Gedragsverandering: fiscale regelingen zijn slechts een instrument. Leiderschap en technologie kunnen gedrag duurzaam beïnvloeden.
- Innovatie in HR: cafetariamodellen, mobiliteitsdashboards en fietsfinanciering zijn kansrijke, nog te weinig gebruikte instrumenten.
Werkend2040 roept daarom cao-partijen, werkgevers en overheden op om verder te kijken dan de klassieke vergoedingsstructuren. Laten we mobiliteit niet alleen zien als een kostenpost, maar als kans om inclusie, duurzaamheid en werkgeluk te versterken.
Wat zou jij, als cao-onderhandelaar of HR-professional, morgen anders doen als je weet dat jouw keuzes bijdragen aan méér dan alleen kostencompensatie? Wij gaan graag het gesprek aan.
Bron: Aanbevelingen Stichting van de Arbeid over reiskostenvergoeding – StvdA
